Evliya Çelebi – Seyahatname

Kitap Adı: Seyahatname 
Yazar: Evliya Çelebi 
Yayıncı: Yapı Kredi Yayınları 

Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi "iki ciltlik" bez ciltli ve kutulu özel baskısı!

YKY, bir 17. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu Ansiklopedisi gibi okunabilecek olan Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'ni çeviriyazı ve günümüz Türkçesiyle iki ayrı biçimde yayımlayarak okurlarını bu olağanüstü eserin aslına uygun örnekleriyle tanıştırdı. 1996 yılında başlayan ve birçok bilim insanının katkılarıyla bir ekip tarafından hazırlanan Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nin transkripsiyon (çeviriyazı) yayını 2007 yılında tamamlanmıştı. Bu yayının gözden geçirilip birleştirilmiş "iki ciltlik" bez ciltli ve kutulu özel baskısı, 10 kitabı içeren "Dizin"le birlikte 2011 Evliyâ Çelebi Yılı dolayısıyla ve DELTA Dizisi mantığıyla yapılmıştı.

Fiyat ucuzluğu, taşıma ve kullanım kolaylığı ile dikkati çeken bu yayın biçiminin, Evliyâ Çelebi'nin Türkçesine fazla müdahale edilmeden, 10 kitap ve 20 cilt olarak 2003-2011 yılları arasında tamamlanmış olan Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'ne de uygulanması düşünülmüş ve baskı hazırlıklarına başlanılmıştı. İlk dört kitap Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı tarafından hazırlanmış, 5.-10. kitaplar ise Yücel Dağlı'nın 2009'da beklenmedik ölümü ile Seyit Ali Kahraman tarafından tamamlanmıştır. Hazırlık ve basım sürecinin tamamlanmasıyla bu yeni yayın da piyasaya sürülmüş bulunuyor. Ancak Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi eski biçimiyle de tek tek ciltler halinde ve kutular içinde yayınlanmaya devam edecek.

Artık Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nde merak edip aradığımız bir şeyi (bu doğup büyüdüğümüz yer olur, herhangi bir kavram olur, bir kişi ya da yaratık olur) ciltleri teker teker taramak yerine hangi yayından istersek oradan ikinci ciltteki Dizin'e (Haz.: Ruşen Deniz) bakıyor bizi ustaca yönlendiren bu sistemli bilgi bankası sayesinde aramamızla ilgili sayfalara gönderiliyoruz.

• 

İbn Battuta – İbn Battuta Seyahatnamesi

Kitap Adı: İbn Battuta Seyahatnamesi 
Yazar: İbn Battuta 
Yayıncı: Yapı Kredi Yayınları 
Sayfa Sayısı: 1186 

14. Yüzyıl gezginlerinden İbn Battuta (1304-1368) Fas'ın Tanca şehrinde dünyaya geldi. Bu şehirden çıktığı ve 28 yıl süren gezileri boyunca Mısır, Arap Yarımadası, Irak, İran, Anadolu (başta Osmanlı Beyliği olmak üzere o dönemin belli başlı beylikleri), Deşt-i Kıpçak, bizans (İstanbul), Orta Asya, Hindistan, Maldivler, Çin ve Endülüs'ü gezen İbn Battüta devlet ve toplum yapıları, inanç ve adetleri, doğal özellik ve ürünleriyle tanıttığı bu ülke ve şehirlerin 700 yıl önceki durumlarını başarıyla yansıtır. Yazarı tarafından Tuhfetü'n-Nuzzar fi Garabi'l-Emsar ve Acaibi'l-Esfar diye adlandırılan, yaygın olarak Rıhle diye bilinen ve Türkçede İbn Battuta Seyahatnamesi diye anılan eser, özgün dili olan Arapçadan A. Sait Aykut'un çevirisi, giriş yazısı ve notlarıyla sunuluyor.

• 
  

Ramazan Şeşen – İbn Fadlan Seyahatnamesi

Kitap Adı: İbn Fadlan Seyahatnamesi 
Yazar: Ramazan Şeşen 
Yayıncı: Yeditepe Yayınevi 
Sayfa Sayısı: 180 

Bu seyahatnâme 10. yüzyıldaki Türklerin tarihi hakkında en canlı, en sağlam vesikalardandır. İbn Fadlan gibi kültürlü, mütecessis bir kişinin gözlemlerine dayanmaktadır. Veciz ve akıcı bir üslupla kaleme alınmıştır. Yazıldığı tarihten itibaren doğuda, daha sonra batıda çeşitli kişiler tarafından kaynak olarak kullanılmış, çok sayıda çalışmaya konu olmuş, çeşitli dillere çevrilmiş, filmlere konu olmuştur. İbn Fadlan elçilik için gittiği sırada uğradığı Türk kabilelerinin idaresi, dinleri, adetleri, hukukları hakkında çok değerli bilgiler vermiş, o kavimlerden olan kişilere sorular yöneltmiş, onların mantalitesini anlamaya çalışmıştır. Devrindeki Oğuzlar, Bulgarlar, Ruslar hakkında son derece önemli bilgiler vermiştir.

• 
  

Nasır-ı Husrev – Sefername

Kitap Adı: Sefername 
Yazar: Nasır-ı Husrev 
Yayıncı: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları 

Tuğrul Bey zamanında Büyük Selçuklu'nun kalbi İran-Azebaycan'dan Anadolu, Suriye, Mısır ve Kutlu Beldeler Mekke-Medine'ye bir yolculuğa hazır mısınız?

İsmaililerin önde gelen teorisyenlerinden şair ve devlet adamı Nasır'ın 6 yıl süren zorlu yolcuğunda Fransız edisyonundan Abdülvehap TARZİ tarafından yapılan dikkatli çeviri ve Tarzi'nin büyük bir yetkinlikle hazırladığı Husrev analizi sizi yaklaşık 1000 yıl öncesinde İslam coğrafyasına, yaşayışlarına götürecek. Nasır'ın "Arzın kalbine kalplerin arzı için" yaptığı destansı yolculuğu merakla okuyacağınız inancındayım.

• 
  

Mutlu Dinçer – Pedalımla 5 Ülke

Kitap Adı: Pedalımla 5 Ülke 
Yazar: Mutlu Dinçer 
Yayıncı: Optimist Yayınları 

Bir hayal, iki öğretmen, beş ülke, onlarca şehir, yüzlerce köy, binlerce renk, doku, tat, festival, milyonlarca pedal, milyarlarca insan… Gezi tecrübeleriyle ilgili yeni ve özgün bir şey söylemek ne kadar zor. Avcı toplayıcı ilk insandan, konargöçer atalarımıza, İbniBatuta'ya, Marco Polo'ya, Evliya Çelebi'den modern gezginlere kadar binlerce seyahatname yazarı, içlerindeki coşkuyu, yolda olmalarının nedenini ve yaşadıkları olağanüstü anları ne derece kelimelere dökebilmiştir ki! Shakespeare'in dediği üzere "Hayat bir oyun sahnesi!" Bu satırların sahibi İnci ve Soner Sarıhançifti bu sahnede figüran olmak yerine başrolde oynamayı ve uzun metraj bir yol filmi çekmeyi tercih etti. 2005 yılında aldıkları radikal bir kararla tüketim çılgınlığına biraz olsun ara verip Dünya'ya olan borçlarını ödemek için ulaşım araçlarının en masumu olan bisikletle yollara düştüler. Sarıhan çiftinin Denizli-Muğla-Antalya seyahati ile başlayan bisiklet seyyahlığı, 2006'daki Karadeniz turununardından 2007 yılında Türkiye'den Nepal'e uzanan masalsı bir maceraya dönüştü. Bu yolculuğun yarattığı dönüşüm Pedalımda 5 Ülke'yle somutlaşıyor. 2008'de Almanya, Hollanda, Belçika, Fransa hattına uzanan hikâyeleri, 2009'da aralarına katılan ve bugün Minik Gezgin olarak tanıdığımız Tibet Çınar'la daha da zenginleşti. Minik Gezgin henüz 22 aylıkken Orta Avrupa'da 3486 kilometrelik bir rotayı anne-babasıyla birlikte kat etti. 2012'de Hollanda'dan yola çıkan bisikletsever aile, 3660 km. boyunca 10 ülkeyi kapsayan bir serüvene imza attı. Bu hikâyeler yeni kitaplarda okuruyla buluşacak!

• 
  

İshak Sunguroğlu – Harput Yollarında

Kitap Adı: Harput Yollarında (4 Cilt Takım) 
Yazar: İshak Sunguroğlu 
Yayıncı: İşaret Yayınları 
Sayfa Sayısı: 1717 

Birinci elden kaynaklara, arşiv belgelerine, fotoğraflara, tarihî bilgilere ve kişilerin şahitliklerine başvurularak hazırlanan "Harput Yollarında" adlı bu eserin yazarı İshak Sunguroğlu, belge ve bilgileri, soğuk ve akademik bir havada değil, duygu ve düşüncelerin, geçmişin, hatıraların özlemi içinde ele almıştır.

İshak Sunguroğlu için Harput, Harput'un eski günleri, artık çok uzaklardadır. Çocukluk ve gençliğini yaşadığı, binlerce yıllık tarihe sahip olan bu şehir yok olmuştur. Eski ihtişamından eser kalmamış ve evlerin kapılarını örümcek ağları bağlamıştır. Bundan dolayı Sunguroğlu'nun içi kan ağlamaktadır.

Eser sadece Harput'un değil, bölgedeki Malatya, Diyarbakır, Tunceli, Bingöl gibi şehirlerin, Doğu Anadolu Bölgesi'ninde yerel tarihini içine alır. Böylece biz, pâyitahta uzak olan – daima göz ardı edilen– taşranın: Anadolu'nun sessizce akan tarihinin, yaşanan onca acının, ızdırabın ve yıkımın şahidi olduğumuz gibi, buraların saduman oldugu günleri de görürüz. Günlük olaylar, sosyal ve dinî hayat, insanların birbirleriyle olan ilişkileri detaylı bir şekilde bu eserde yerini alır. Öyle ki yemeklerden, çocukların eğitiminden, yaz ve kış eğlencelerinden, düğünlerden, dinî merasimlerden, bayramlardan, ramazanlardan vb. daha bir çok sosyal faaliyetten ilk elden haberdar oluruz.

Özellikle 19. ve 20. yüzyılda yaşanan siyasi ve sosyal çalkantıların toplumda yarattığı yansımalar ve oluşturduğu kırılmaları, yaşayanların ağzından duyma imkanı buluruz.

Özetle söyleyecek olursak, Anadolu'yu ve onun toprağı ile yoğrulmuş insanı daha yakından tanıma şansını elde etmiş oluruz.

• 
  

Ahmet Semih Mümtaz – Eski İstanbul Konakları

Kitap Adı: Eski İstanbul Konakları 
Yazar: Ahmet Semih Mümtaz 
Yayıncı: Kurtuba Yayınları 
Sayfa Sayısı: 176 

Semih Mümtaz'ın çeşitli gazete ve dergilerde kaleme aldığı yazıları genelde, yakın tarihi aydınlatıcı birçok bilgi ve hatırayı içermektedir. Söz konusu bu yazılar; Sultan II. Abdülhamid dönemi sosyal ve siyasi olaylarını; devlet adamlarını; döneminin İstanbul ve taşra yaşantısını; eski İstanbul'un ve Boğaziçi'nin unutulan taraflarını, mekânlarını; Paris ve Nice'de yaşadığı yılları; Cenevre'deki talebelik hatıralarını, oradaki Türk öğrencileri ve kurdukları cemiyetleri; Cumhuriyet sonrası İstanbul'un dertlerini dile getirir. Bir kısım yazıları ise musiki ve tiyatro eleştirisi niteliğindedir.

Bu kitap ise Ahmet Semih Mümtaz'ın eski İstanbul'un konak yaşantısına ait hatıra ve izlenimlerine ait yazılarının derlenmesinden oluşmuştur.

Bugün artık tarihe karışıp hayal olmuş eski konaklardaki üç kuşağı bir arada tutan gelenekler, harem ve selamlık anlayışı; kadın ve çocukların dünyası; eski İstanbul'daki ünlü paşa konakları; buralarda yaşayan rical-i devletin şakaları, değişik alışkanlıkları gibi hususi hayatlarıyla ilgili bilinmeyen tarafları; eski Boğaziçi'ni süsleyen şimdi bir kısmı yıkılıp gitmiş yalılar; Çamlıca ve Kadıköy taraflarındaki köşkler, akıcı ve hoş bir anlatımla okuyucuya sunulur.

• 
  

Hüseyin Nihal Atsız – Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nden Seçmeler

Kitap Adı: Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nden Seçmeler 
Yazar: Hüseyin Nihal Atsız 
Yayıncı: Ötüken Neşriyat 
Sayfa Sayısı: 376 

Evliya Çelebi, Osmanlı tarihinde istisnaî bir şahsiyettir. O’nun istisnaîliği, hem uğraştığı sahanın Osmanlı tarihi bakımından orijinalliği hem de usta bir nesir yazarı olmasından gelir. Zira Osmanlı’da şiir çok gelişmiş olmasına rağmen, nesir pek gelişmiş bir tür değildi. İşte Evliya Çelebi, yazdığı seyahatname ile hem nesirdeki ustalığını hem de gezip görme ve bilmedeki engin tecessüsünü gösteren bir şahsiyettir. O’nun seyahatname yazarlığındaki büyüklüğünü yerli tarihçilerden başka, yabancı tarihçiler de teslim ederler.

Kendisi, basit bir seyyah değildir. Seyahatnamesi ile sadece coğrafî, kültürel bilgiler vermez. Osmanlı İmparatorluğu’nun merkez ve taşra teşkilâtı hakkında da geniş bir malûmat sahibi olduğu, gene bu sahanın uzmanlarınca tasdik edilir. Ama her nedense, Evliya Çelebi gerektiği şekilde itibar görmemiş bir insandır. O’nu, İlber Ortaylı dâhi olarak vasıflandırır. Milyonlarca kilometrekarelik Osmanlı coğrafyasında, Rumeli ve Anadolu’yu gezdikten başka, seyahatlerini Mısır ve Suriye’ye kadar da uzatmış ve bazen mübalağa etse de çok değerli bilgiler vermiştir.
Ve bütün bu seyahatlerini tabiî ki at sırtında yapmıştır.

Böyle büyük bir şahsiyeti layıkıyla tanımak ve O’nu gelecek nesillere aslî değeriyle tanıtmak için de, Nihal Atsız gibi tarih şuuru olan ve insan kıymeti bilen birisi lâzımdı. İşte Nihal Atsız, bu ehemmiyetli tarihî vazifeyi, bu eseriyle hakkıyla yerine getirmiş bir insandır.

• 
  

İlber Ortaylı – Eski Dünya Seyahatnamesi

Kitap Adı: Eski Dünya Seyahatnamesi 
Yazar: İlber Ortaylı 
Yayıncı: Timaş Yayınları 
Sayfa Sayısı: 288 

"Eski Dünya Seyahatnamesi rastgele bir isim değil. Henüz Balkanlar ve Ortadoğu'nun eski havasını muhafaza ettiği günlerdeki gezilerimi içeriyor. Tarih, gezginin vazgeçemeyeceği bir değerlendirme alanı… Benim eski dünyam, bugün artık değişiyor."
İlber Ortaylı

Atalarımızın Anadolu'ya gelmeden önce kaç asır oturduğu ve hâlâ da nüfusunun önemli bir kısmını kuzenlerimizin teşkil ettiği, edebiyatımızın ve dilimizin istesek de istemesek de, sevsek de sevmesek de atamayacağımız yüzde 40'ını oluşturan Ortadoğu'dan köşe bucak buram buram tarihimiz kokan Balkanlara; havasını yakaladığınız zaman kocaman bir coğrafyanın ve uzun bir tarihin küçülüp sizinle kucaklaştığı bir tiyatro olan Akdeniz'den okumakla, filmle, resimle anlaşılamayan Asya dünyasına; tezatlar içinde gelişen kapalı kutu Uzakdoğu'dan pek çok ünlü sanatçıyı bağrında yetiştiren sanatın ve tarihin merkezi Avrupa'ya kadar bir uçtan bir uca Eski Dünya üzerinde seyahate çıkmaya hazır mısınız?
Isfahan, Venedik, Kudüs, Kırım, Tokyo, Yemen, Barcelona, Bosna, Girit, Hindistan, Berlin, Japonya, Kafkasya, Türkiye… Günümüzün Evliya Çelebi'si İlber Ortaylı'nın dünya üzerindeki adımlarına eşlik ederken Eski Dünya düzeninin ülke ve şehirlerinin büyülü zamanlarına gidecek ve geçmişinizle yeniden usulca buluşacaksınız.

İlber Ortaylı'dan okurlarına keskin gözlemleri ve nesnel tespitleriyle zamanın derinliklerinden, tarihin katmanlarından bugünün dünyasını daha doğru anlama imkânı: Eski Dünya Seyahatnamesi.

• 
  

Abdullah Uçman-Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi Sefaretnamesi

Kitap Adı: Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi Sefaretnamesi 
Yazar: Abdullah Uçman 
Yayıncı: Tercüman Yayınları 
Sayfa Sayısı: 190 

Evliya Çelebi  Seyahatname’sinden sonra Türk seyahat edebiyatının dikkate değer ilk örneklerinden  biri  Yirmisekiz  Çelebi  Mehmed  Efendi’nin  Fransa Sefaretnamesi’dir.  Üzerinde  çokça  durulan  bu  metin  Osmanlı  Batılılaşmasının  erken  dönemlerini  takip  için  de  önemli  bir  yerde  duruyor. Tarihlerimizde  Lale  Devri  olarak  bilinen  1718-1730  yılları  arasında  Osmanlı  tahtında  Sultan  III.  Ahmed, sadâret koltuğunda ise Nevşehirli Damat İbrahim Paşa oturmaktadır. 1718 yılında imzalanan  Pasarofça  Antlaşması’ndan  sonra  bir  taraftan  genel  anlamda  memleket  çapında  bir  kısım  ıslahat  hareketlerine girişilirken, bir taraftan da İstanbul’un yeni baştan imar edilmesine, daha doğrusu yeni  köşk, bahçe, kasır ve sahilsaraylarla güzelleştirilmesine başlanır. Islahat konusunda takip edilen yeni  dış politika doğrultusunda İstanbul’da ikamet eden Avrupalı sefirlerle de iyi ilişkiler kurmaya çalışan  Damat İbrahim Paşa, bir yandan da Batı dünyası hakkında bilgiler edinmek suretiyle oradaki ilmî ve  fennî  gelişmeleri  daha  yakından  görmek,  aynı  zamanda  iki  devlet  arasındaki  dostluğu  geliştirmek  üzere  1720  yılında  “Fevkalâde  elçi”  sıfatıyla  Yirmisekiz  Mehmed  Çelebi’yi  Paris’e  gönderir.  Fransa  Sefaretnamesi  bu  çok  taraflı  teşebbüsün  önemli  neticelerinden  biridir  ve  bu  bakımdan  önem  taşır. Topkapı  Sarayı  Kütüphanesi’nde  bulunan  yazma bir  nüshanın,  bu  metinle  ilgili  günümüze  kadar yapılan neşirlerden farklı kısımlar taşıması,  yeni ve güvenilir bir neşir  yapılmasını gerekli kılmıştır.

Bu  yayın,  hem orijinaliyle birlikte tahkikli yeni metni ve bunun sadeleştirmesini hem de kitabın ve müellifinin hikâyesini birlikte vermektedir.

•