Bilgiyle Randevu Birkaç aydır don Juan’ı görmemiştim. 1971 sonbaharıydı. Don Genaro’nun Orta Meksika’daki evinde olduğundan emindim ve onu ziyaret etmek için altı-yedi günlük bir otomobil yolculuğuna hazırlanmıştım. Ancak yolculuğumun ikinci gününde bir öğleden sonra, bir dürtü beni don Juan’m Sonora’daki evinde durmaya itti. Arabayı park edip kısa bir süre yürüdükten sonra eve ulaştım ve büyük bir şaşkınlıkla onu orada buldum. “Don Juan! Seni burada bulmayı beklemiyordum,” dedim. Güldü; şaşkınlığım hoşuna gitmiş gibiydi. Ön kapının yanındaki boş bir süt sandığının üzerinde oturuyordu. Beni bekler gibi bir hali vardı. Beni karşılayışmda-ki rahatlıkta bir başarı havası seziliyordu. Şapkasını çıkardı ve komik bir devinimle salladı. Sonra yeniden giydi ve bana asker selamı verdi. Duvara yaslanıyor, sandığa sanki bir semermiş gibi oturuyordu. Neşeli bir tonda “Otur, otur,” dedi. “Seni yeniden görmek güzel.
“Boşu boşuna Orta Meksika’ya gidecektim,” dedim. “Ve sonra da Los Angeles’a geri dönmek zorunda kalacaktım. Seni burada bulmak beni günlerce sürecek bir yolculuktan kurtardı.” “Beni bir şekilde bulacaktın,” dedi gizemli bir tavırla. “Ama varsayalım ki oraya varmak için gerekli altı günü bana borçlusun, bu altı günde arabanın gaz peda13 İma basmaktan daha ilginç bir şey yapman gerekir.” Don Juan’m gülümsemesinde çekici bir yan vardı. Sıcaklığı dalga dalga yayılıyordu. ‘Yazı malzemelerin nerede?” diye sordu. Onları arabaya bıraktığımı söyledim; o da onlar olmadan hiç de doğal görünmediğimi belirterek almamı istedi. “Bir kitabı bitirdim,” dedim. Karın boşluğumda bir sızı doğuran uzun, garip bir bakış fırlattı. Sanki karnımı yumuşak bir maddeyle dürtüyor gibiydi. Kendimi hasta olacak gibi hissettim, ama sonra başını yana çevirince tekrar düzeldim. Kitabım hakkında konuşmak istiyordum, ama bunu istemediğini belirten bir hareket yaptı. Gülümsedi.
Sakin ve neşeli bir tavrı vardı ve beni hemen insanlar ve son olaylar hakkında tipik bir konuşma içine sürükledi. En sonunda konuşmayı kendi ilgi alanıma kaydırmayı başardım. İlk aldığım notlan gözden geçirdiğimi ve birlikteliğimizin başından beri, aslında büyücülerin dünyasının detaylı bir tanımlamasını yaptığını farkettiği-mi belirtmekle başladım. O aşamalarda söylediklerinin ışığında, halüsinasyonlara yol açıcı bitkilerin rolünü sorgulamaya başlamıştım. “Neden o güç bitkilerini birçok kere almamı iste-din?”diye sordum. Güldü ve hafifçe mırıldandı, “Çünkü sen bir aptalsın.” Onu duymuştum, ama emin olmak istiyordum ve anlamamış gibi yaptım. “Efendim?” dedim. “Çok iyi anladın.” diye karşılık verdi ve ayağa kalktı. Yanıma gelince hafifçe başıma vurdu. “Sen çok yavaşsın,” dedi, “Ve seni sarsmak için baş14 ka yol yoktu.” “Yani aslında hiç de gerekli değiller miydi?” diye sordum. “Senin için gerekliydi. Ama bazı insanlar onlara ihtiyaç duymazlar.
Yanımda durdu. Evinin solundaki çalıların tepesine bakıyordu; sonra tekrar oturarak diğer öğrencisi Eligio hakkında konuşmaya başladı. Eligio, öğrencisi olduğundan beri yalnızca bir kez psikotropik bitkilerden almıştı, ama yine de benden daha ilerideydi belki de. “Duyarlı olmak, belirli insanların doğal bir durumudur,” dedi. “Sen değilsin. Ama ben de değilim. Son tahlilde duyarlılık pek önemli değildir.” “Önemli olan nedir peki?” diye sordum. Uygun yanıtı arıyor gibi duraksadı. Sonunda, “Önemli olan, bir savaşçının kusursuz olmasıdır,” dedi. “Ama bu yalnızca bir konuşma tarzı, bir tür konuyu saptırma. Sen zaten büyücülüğün bazı görevlerini başarıyla tamamladın ve inanıyorum ki, önemli olan her şeyin kaynağından sözetmenin zamanı geldi. Ben derim ki, bir savaşçı için önemli olan kendi bütünlüğüne ulaşmaktır.” “Kişinin bütünlüğü nedir, don Juan?” “Yalnızca hatırlatacağımı söyledim. Kişinin bütünlüğünden bahsetmeden önce, yaşamında birleştirmen gereken birçok ayrık uç var hâlâ
Konuşmamızı orada bitirdi. Konuşmamı istemediğini belirten bir jest yaptı. Yakınlarda mutlaka bir şey veya bir kişi vardı. Dinlemek ister gibi başını sola eğdi. Evinin ötesindeki çalılarda odaklanmış gözlerinin akını görebiliyordum. Birkaç dakika boyunca dikkatle dinledi. Sonra ayağa kalkarak yanıma geldi ve evden ayrılıp bir yürüyüş yapmamız gerektiğini kulağıma fısıldadı. 15 “Kötü bir şey mi var?” diye fısıltıyla sordum. “Hayır. Her şey yolunda.” dedi, “Her şey gayet iyi.” Beni çöldeki gür çalılıklara doğru sürükledi. Yarım saat boyunca yürüdük ve bitkisiz, daire şeklinde küçük bir alana; kızılımsı çamurun düzgün ve mükemmel bir pürüzsüzlüğe sahip olduğu, yaklaşık üç buçuk metre çapında bir noktaya ulaştık. Ama alanın insan eliyle temizlenip düzleştirildiğine dair hiçbir işaret yoktu. Don Juan ortasına oturdu, yüzü güneydoğuya dönüktü.
Ondan yaklaşık bir buçuk metre uzaklıkta bir yer işaret etti ve oraya oturup yüzümü ona dönmemi istedi. “Burada ne yapacağız?” diye sordum. “Bu gece burada bir randevumuz var,” yanıtını verdi. Yüzü tekrar güneydoğuya dönene dek oturduğu yerde dönerek çevresini hızlı bakışlarla taradı. Hareketleri beni telaşlandırmıştı. Randevumuzun kiminle olduğunu sordum. “Bilgiyle,” dedi. “Diyelim ki bilgi buralarda geziniyor.” Bu örtülü yanıta takılıp kalmama izin vermedi. Hemen konuyu değiştirdi ve neşeli bir tonda doğal olmam için ısrar etti, yani evinde yaptığımız gibi konuşup notlar almamı istiyordu. O anda aklımı en çok kurcalayan, altı ay önce bir çakalla ‘konuşmanın’ yarattığı güçlü duyguydu. Bu olayın benim için anlamı; büyücülerin dünyayı tanımlama biçimlerini ilk kez duyularımla ve berrak bir bilinçle görmüş veya kavramış olmamdı, bu tanıma göre, konuşma yoluyla hayvanlarla iletişim kurmak doğal bir şeydi. Sorumu dinledikten sonra don Juan, “Bu tür bir deneyim yaşayarak kendimizi meşgul etmeyeceğiz,” dedi. “Dikkatini geçmiş olaylarda odaklaman tavsiye edil16 mez. Onlara değinebiliriz, ama yalnızca referans almak için.
Neden, don Juan?” “Büyücülerin açıklamasını aramak için henüz yeterince kişisel gücün yok.” “Demek ki büyücülerin açıklaması diye bir şey var!” “Elbette. Büyücüler de insandır. Bizler düşüncenin yaratıklarıyız. Açıklamalar peşinde koşarız.” “Oysa benim izlenimim, en büyük hatamın açıkla-. malar aramak olduğuydu.” “Hayır. Senin hatan uygun açıklamalar, sana ve dünyana uyan açıklamalar aramak. Karşı çıktığım şey mantıklılığm. Bir büyücü de dünyasındaki şeyleri açıklar, ama senin kadar katı değildir.” “Büyücülerin açıklamasına nasıl ulaşabilirim?” “Kişisel gücü biriktirerek. Kişisel güç, büyücülerin açıklamasına kolayca geçiş yapmanı sağlar. Açıklama senin düşündüğün anlamda bir açıklama değildir; yine de dünya ve onun sırlarını berraklaştırmasa da, en azından daha az şaşırtıcı kılar. Bir açıklamanın özü bu olmalı, ama senin aradığın bu değil
Sen, kendi fikirlerinin yansımasının peşindesin.” Soru sorma gücümü yitirmiştim. Ama gülümseyişi, konuşmayı sürdürmem için beni cesaretlendirdi. Benim için çok önemli olan bir başka konu, arkadaşı don Genaro ve onun davranışlarının üzerimdeki olağanüstü etkisiydi. Onunla görüştüğüm tüm anlarda, en tuhaf duyumsal çarpıklıkları yaşamıştım. Sorumu yüksek sesle dile getirdiğimde don Juan güldü. “Genaro bir harikadır,” dedi. “Ama şimdilik o ya da sana yaptıkları hakkında konuşmanın bir anlamı yok. Yine söylüyorum, bu konuyu çözmek için yeterli kişisel 17 gücün yok. Ona sahip olana dek bekle, sonra konuşuruz.” “Ya ona asla sahip olamazsam?” “Asla sahip olamazsan, asla konuşmayız.” “Gelişme oranıma bakarak ona yeteri kadar sahip olacağımı söyleyebilir misin?” diye sordum. “Bu sana bağlı,” yanıtını verdi. “Gerekli tüm bilgileri sana verdim. Şimdi dengeye ulaşmak için yeterli kişisel güç kazanmak, senin sorumluluğun.
Mecazi konuşuyorsun,” dedim. “Açık konuş. Tam olarak ne yapmam gerektiğini söyle. Bunu bana zaten söylediysen de, diyelim ki unuttum.” Don Juan güldü ve kollarını başının arkasına koyarak uzandı. “Neye ihtiyacın olduğunu tam olarak biliyorsun,” dedi. Bazen bildiğimi düşündüğümü, ama genelde özgüvenim olmadığını söyledim. “Korkarım konuları karıştırıyorsun,” dedi. “Savaşçının özgüveni, sıradan bir insanın özgüveni değildir. Sıradan insan seyircinin gözlerinde kesinlik arar ve buna özgüven der. Savaşçı kusursuzluğu kendi gözlerinde arar ve buna alçakgönüllülük der. Sıradan insan arkadaşlarına bağlıdır, ama savaşçı yalnızca kendisine bağlıdır. Belki de gökkuşaklarını kovalıyorsun. Sıradan insanın özgüveninin peşindesin, ama bir savaşçının alçakgönüllülüğüne ulaşmaya çalışman gerekir. Aralarındaki fark çok önemli.
Özgüven belli bir şeyi kesin olarak bilmeyi içerir; alçakgönüllülülük ise bireyin düşünce ve davranışlarında kusursuz olması demektir.” “Önerilerinle uyumlu yaşamaya çalışıyorum,” dedim. “En iyi olmayabilirim, ama kendimin en iyisiyim. Kusursuzluk bu mudur?” 18 “Hayır. Bundan daha iyisini yapmalısın. Kendini sürekli sınırlarının ötesine itmelisin.” “Ama bu çılgınlık olur, don Juan. Kimse bunu yapamaz.” “Şu anda yapabildiğin birçok şey on yıl önce sana çılgınca görünürdü. Bu şeylerin kendileri değil, senin kendin hakkındaki düşüncen değişti; önceden imkansız olan şimdi kesinlikle mümkün ve belki de kendini değiştirme konusundaki tam başarın yalnızca bir an meselesi. Bu durumda bir savaşçının önündeki tek yol, tutarlı ve şartsız davranmaktır. Savaşçının uygun davranma tarzını yeterince biliyorsun, ama eski alışkanlık ve yöntemlerin seni engelliyor.” Demek istediğini anlamıştım. “Sence yazmak, değiştirmem gereken eski alışkanlıklardan biri mi?” diye sordum. “Yeni müsveddelerimi imha mı etmeliyim?” Yanıt vermedi.
Ayağa kalktı ve çalılığın köşesine bakmak için döndü. Öğrenciliğim hakkında yazmanın yanlış olduğunu anlatan çeşitli mektuplar aldığımı söyledim. Bu mektupları yazanlar, örnek olarak doğunun özel doktrinlerini öğreten hocaların, öğretileri hakkında kesin gizlilik talep ettiklerini gösteriyorlardı. “Belki de bu hocalar hocalığa çok düşkünlerdir,” dedi don Juan bana bakmadan. “Ben bir hoca değilim, yalnızca bir savaşçıyım. Bu nedenle bir hocanın nasıl hissettiğini gerçekten bilmem.” “Ama belki de açıklamamam gereken şeyleri açığa vuruyorum, don Juan.” “Kişinin neyi açığa vurup neyi kendine sakladığı önemli değildir,” dedi. “Yaptığımız ve olduğumuz her şey, kişisel gücümüze dayanır. Yeteri kadarına sahip19 sek, bize söylenen tek bir söz yaşamımızın akışım değiştirmeye yetebilir. Ama yeterli kişisel güce sahip değilsek, en muazzam bir bilgelik parçası bize açıklansa bile bu açıklama en ufak bir değişiklik yaratamaz.” Sonra sesini alçalttı; sanki bana gizli bir konuyu açıklar gibiydi. “Sana belki de insanoğlunun söyleyebileceği en büyük bilgi parçasını açıklayacağım,” dedi. “Bakalım onunla ne yapacaksın.” “Şu anda sonsuzlukla çevrelendiğini biliyor musun? Ve bu sonsuzluğu istersen kullanabileceğini?” Gözlerinin kurnaz bir devinimiyle beni bir şeyler söylemeye teşvik ettiği uzun bir duraksamadan sonra, neden bahsettiğini anlamadığımı belirttim.
Ufku işaret ederek “Orada! Sonsuzluk orada!” dedi. Sonra dorukları gösterdi. “Ya da orada!” Ellerini doğu ve batıyı işaret edecek şekilde iki yana açtı. “Veya belki de sonsuzluğun böyle bir şey olduğunu söyleyebiliriz.” Birbirimize baktık. Gözleri bir soruyu barındırıyordu. “Buna ne dersin?” diye sordu, beni sözlerinin üzerinde düşünmeye itiyordu. Ne söyleyeceğimi bilmiyordum. “Kendini işaret ettiğim yönlerin herhangi birine doğru sonsuza dek genişletebileceğim biliyor musun?” diye devanı etti. “Herhangi bir anın sonsuzluk olabileceğini biliyor musun? Bu bir bilmece değil bir gerçektir, ama yalnızca o ana tırmanıp onu kendi bütünlüğünü herhangi bir yöne sonsuza dek götürmek için kullanırsan.” Bana baktı. “Bu bilgiye önceden sahip değildin,” dedi gülerek. “Şimdi sahipsin. Onu sana açıkladım ama en ufak bir 20 yararı olmadı, çünkü açıklamamdan yararlanacak kadar kişisel güce sahip değilsin. Yeterli güce sahip olsaydın, yalnızca sözcüklerim bile bütünlüğünü toparlamanı ve en can alıcı bölümleri içinde bulunduğu engellerden kurtarıp içselleştirmeni sağlayacaktı.
Yanıma gelerek parmaklarıyla göğsümü dürttü; çok hafif bir dokunuştu bu. “Bahsettiğim engeller işte bunlar,” dedi. “Kişi onların dışına çıkabilir. Biz, burada hapsedilmiş bir duygu, bir algılamayız.” Elleriyle omuzlarımı sarstı. Bloknot ve kalemim yere düştü. Don Juan ayağını bloknotun üzerine koydu, bana baktı ve gülmeye başladı. Not almamın bir sakıncası olup olmadığını sordum. Güven verici bir tonda hayır dedi ve ayağını çekti. Başını ritmik bir şekilde sallayarak, “Biz aydınlık varlıklarız,” dedi. “Ve aydınlık bir varlık için yalnızca kişisel güç önemlidir. Ama bana kişisel gücün ne olduğunu soracaksan şunu söylemeliyim ki açıklamam onu açıklamayacaktır.” Don Juan batı ufkuna baktı ve hâlâ birkaç saatlik gün ışığımız olduğunu söyledi. “Uzun süre buradayız,” açıklamasını yaptı. “Yani, ya sessizce oturacak, ya da konuşacağız.
Sessiz olmak senin için doğal değil, bu nedenle konuşmaya devam edelim. Bu nokta bir güç alanıdır ve karanlık çökmeden bize alışması gerekli. Burada olabildiğince doğal olarak oturmalı, korku ya da .sabırsızlık hissetmemelisin. Görünüşe göre rahatlamanın en .kolay yolu not alman, istediğin gibi yazabilirsin. “Ve şimdi, sanırım rüya görmen hakkında bana anlatacakların var.” Konuyu aniden değiştirmesi beni hazırlıksız yaka21 ladı. İsteğini yeniden belirtti. Bu konuda söylenecek çok şey vardı. ‘Rüya görmek’; kişinin, rüyalarında yaptıkları ile uyanık olduğunda yaşadıklarının aynı pratik değere sahip olduğu oranda rüyalar üzerinde özel bir denetim geliştirmesi demekti. Büyücülerin görüşüne göre ‘rüya’ etkisi altındayken, bir düşü gerçekten ayır-detmeye yarayan sıradan kriterler hiçbir işe yaramazdı. Don Juan’m ‘rüya görme’ pratiği, kişinin ellerini rüyasında bulmasından oluşan bir alıştırmaydı. Bir başka deyişle kişi; yalnızca ellerini göz hizasına yükselttiğini düşleyerek, rüyasında ellerini aradığını ve bulabileceğini düşlemeliydi. Yıllar süren başarısız denemelerden sonra, başarıya ulaşmıştım.
Geçmişi düşündüğümde görüyorum ki, ancak günlük yaşamım üzerinde belirli bir denetim sağladıktan sonra bu işi başarabilmiştim. Don Juan önemli noktalan bilmek istiyordu. Ellerime bakma emrini verebilmenin güçlüğünün, bana çoğu zaman aşılamaz göründüğünü belirtmekle başladım. Hazırlık döneminin ilk aşamalarının -ki bu dönemi ‘rüya görmeyi kurmak’ olarak adlandırıyordu- kişinin aklının kendisiyle oynadığı ölümcül bir oyundan oluştuğunu ve bir parçamın, görevimi başarmamam için elinden geleni yapacağını söyleyerek beni uyarmıştı. Söylediğine göre, bunların arasında beni bir anlam yokluğuna, melankoliye ve hatta intiharsı bir depresyona sürüklemek de olabilirdi. Ama ben bu kadar acı çekmedim. Deneyimim daha çok hafif ve komik bir yan taşıyordu, ancak sonuç, alabildiğine sinir bozucuydu. Düşümde ne zaman ellerime bakmak üzere olsam olağanüstü bir şey oluyordu; uçmaya başlıyordum veya rüyam bir kabusa dönüşüyordu, ya da bedensel heyeca-22 nm en zevkli deneyimlerini yaşıyordum; rüyadaki her-şey canlılık açısından ‘normal’in çok dışına taşıyor, böylece korkunç bir enıiciliğe kavuşuyordu. Ellerimi inceleme niyetim ise, yeni durumun ardında daima unutulup gidiyordu. Bir gece, hiç beklemediğim bir anda ellerimi rüyamda buldum. Yabancı bir şehirde bilinmeyen bir sokakta yürüyordum ve aniden ellerimi yükselterek gözlerimin önüne yerleştirdim. Sanki içimde bir şey pes etmiş ve ellerimin tersini izlememe izin vermiş gibiydi. Don Juan’m verdiği bilgilere göre, ellerimin görünümü kaybolmaya ya da başka bir şeye dönüşmeye başlar başlamaz, dikkatimi rüyamdaki başka unsurlara yöneltmem gerekliydi. Bu rüyada ise dikkatimi sokağın sonundaki bir binaya verdim. Binanın görünümü dağılmaya başladığında da çevremdeki diğer unsurlara odaklandım.
Sonuçta elde ettiğim, bilinmeyen bir şehirdeki terkedilmiş bir sokağın müthiş bir ayrıntı zenginliğine sahip kusursuz bir görüntüsüydü. Don Juan, ‘rüya görme’deki diğer deneyimlerimi de anlattırdı. Uzun bir süre konuştuk. Rapor vermem bitince ayağa kalkarak çalılıklara gitti. Ben de kalktım. Sinirliydim. Bu gerekçesiz bir duyguydu, çünkü ortada korku ya da endişe doğurabilecek hiçbir şey yoktu. Don Juan kısa sürede geri döndü. Sıkıntımı farketmişti. Kolumu hafifçe tutarak “Sakin ol,” dedi. Oturmamı söyleyerek defterimi dizime koymamı sağladı, sonra da yazmaya ikna etti. Söylediğine göre gereksiz korku ve kararsızlık hisleri duyarak güç alanını rahatsız etmemeliydik. “Neden bu kadar gerginleşiyorum?” diye sordum. “Bu doğal,” dedi. “İçindeki bir şey, rüya görme sıra23 smdaki eylemlerinle tehdit ediliyor.
Bu eylemlerini düşünmediğin sürece iyiydin. Ama onlardan bahsettin ve şimdi bayılmak üzeresin. “Her savaşçının bir rüya görme tarzı vardır. Her tarz farklıdır. Hepimizin ortak yanı, kendimizi maceramızı terketmeye zorlamak için hileler yapmamızdır. Karşı-tedbir, tüm engeller ve hayal kırıklıklarına rağmen ısrar etmektir.” Sonra bana, ‘rüya’ için konu seçip seçemediğimi sordu. Ben de bunu nasıl yapacağıma dair en ufak bir fikrim olmadığını söyledim. “Rüya için nasıl konu seçileceği konusunda büyücülerin açıklaması şudur,” dedi, “savaşçı, içsel diyalogunu durdurur ve aklında belirli bir görünümü tutar. Başka bir deyişle, belirli bir an için kendisiyle konuşmama yeteneğine sahipse ve sonra da rüyada görmek istediği şeyin görünümünü ya da düşüncesini tutarsa, bunu bir an için olsun başardığında istediği konu ona gelecektir. Bunu yaptığına eminim, ama sen farkında değilsin.” Uzun bir sessizlikten sonra don Juan havayı koklamaya başladı. Sanki burnunu temizliyordu, büyük bir güçle burun deliklerinden üç ya da dört kez nefes verdi. Karın kasları spazmlarla kasılıyordu, bu hareketini kısa soluklar alarak kontrol ediyordu. “Artık rüya görmekten bahsetmeyeceğiz,” dedi.
